Tepeluitvloed

Bouw en werking van de borst

De borst is een belangrijk orgaan van de vrouw. Het is verantwoordelijk voor het aanmaken van melk om het kind te kunnen voeden. Natuurlijk heeft de borst ook een seksuele functie.

De vrouwelijke borst bestaat voornamelijk uit klieren en vet. De klieren vormen een soort gangenstelsel in de borst. Met zijn vele vertakkingen doet de structuur aan een boom denken.

Op het plaatje is te zien dat er zeer veel kleine holtes zijn die uitmonden in kanaaltjes. Deze kanaaltjes komen samen en vormen uiteindelijk een verzamelbuisje dat in de tepel uitmondt. Het gebied van één verzamel-buisje met al zijn vertakkingen tot de kleinste holtes, wordt een segment genoemd. In elke borst liggen om de tepel zo’n 15 tot 20 segmenten.

In de kleine holtes wordt moedermelk aangemaakt na, of soms al voor de geboorte van het kind. De melk stroomt door de kanaaltjes naar de tepel. Het hormoon prolactine stimuleert de melkproductie. Prolactine wordt aangemaakt in de hypofyse. De hypofyse is een klein orgaan dat hormonen afgeeft, het hangt onderaan de hersenen. De aanmaak van prolactine is sterk verhoogd tijdens de zwangerschap en bij vrouwen die borstvoeding geven.

Tijdens de menstruele cyclus, dus als er geen sprake is van zwangerschap, ondergaan de borsten ook veranderingen. Dit hangt samen met de hormonen oestrogeen en progesteron. Schommelingen van deze hormonen tijdens de cyclus zorgen ervoor dat de melkproducerende holtes actief worden en zo melkachtig vocht gaan afscheiden. Normaal gesproken merken de meeste vrouwen hier weinig van doordat de kanaaltjes de melk niet naar de tepel afvoeren. Het vocht wordt dan weer door het lichaam opgenomen.

Soms kan het evenwicht tussen de aanmaak van vocht en de opname ervan verstoord raken en kan er vocht uit de tepel vloeien. Dit is helemaal niet vreemd want de borsten zijn immers gemaakt voor het produceren van melk. Bij sommige vrouwen gebeurt dit zelfs al onder invloed van warmte (bijvoorbeeld na het nemen van een warm bad).

Verschillende soorten tepelafscheiding

Er zijn verschillende vormen van tepelafscheiding die meestal goedaardig zijn. Vaak wordt een indeling gebruikt op basis van de soort afscheiding. We kunnen twee soorten onderscheiden:

• Melkachtige afscheiding.
• Niet-melkachtige afscheiding.

Bloederige afscheiding uit één borst kan ernstiger zijn dan de andere soorten afscheiding.

Melkachtige afscheiding

Melkachtige afscheiding komt meestal uit beide tepels. Een andere naam hiervoor is galactorrhoe.

Het komt in een aantal situaties voor:

• Bij zwangere vrouwen, na de eerste drie maanden van de zwangerschap. U hoeft hier niet van te schrikken, dit is normaal.
• Bij jonge meisjes die in de puberteit komen. Dit heeft te maken met veranderingen in de hormoonhuishouding. Ook hiervan hoeft u niet te schrikken. Vaak gaat het na een paar maanden tot een jaar weer over.
• Bij het gebruik van sommige geneesmiddelen. Zij hebben als bijwerking dat ze melkachtige afscheiding veroorzaken. Dit zijn o.a.; ‘de pil’, bepaalde middelen tegen depressiviteit en cannabis (marihuana).
• Bij vrouwen met een schildklierafwijking (een te snel of een te langzaam werkende schildklier) kan ook tepelafscheiding voorkomen.
• Bij veel stress kan de hormoonhuishouding veranderen zodat er tepelafscheiding ontstaat.
• In uitzonderlijke gevallen zit er in de hypofyse een goedaardig gezwel, een adenoom. Zo’n adenoom kan zorgen voor een verhoogde productie van prolactine, waardoor tepelafscheiding optreedt.

Niet-melkachtige afscheiding

Niet-melkachtige afscheiding kan vele kleuren hebben (o.a. geel, groen, bruin, waterig). Meestal komt deze afscheiding uit beide tepels, maar ze kan ook uit één en dezelfde tepel komen.

Niet melkachtige afscheiding uit beide tepels

Niet melkachtige afscheiding uit beide tepels is vaak niet spontaan, maar wordt opgewekt. Dit kan bijvoorbeeld wanneer u bij zelfonderzoek op de borst drukt. Maar ook sport en seksuele stimulatie kunnen een aanleiding zijn. Er is vaak geen echte lichamelijke oorzaak te ontdekken. Deze afscheiding geeft dan ook geen reden tot zorgen. Het is verstandig om de borst zo min mogelijk te stimuleren. Vaak hangt de afscheiding samen met de menstruele cyclus Dat wil zeggen dat het vlak voor, tij-dens of na de menstruatie optreedt.

Niet melkachtige afscheiding uit één tepel

Niet melkachtige afscheiding uit één tepel is meestal spontaan, dus zonder stimulans van buitenaf. In dit geval is er vaak wel een oorzaak aan te wijzen, die verschillend van aard kan zijn:

• Soms is er sprake van mastitis, een ontsteking aan de borstklier.
• Ook een gezwelletje in een van de borstklieren kan de veroorzaker zijn. Er komt dan soms een klein beetje bloed uit de tepel. Zo’n gezwelletje is meestal goedaardig. In een heel enkel geval is het echter niet goedaardig.

Als u last heeft van afscheiding uit één tepel is het in ieder geval verstandig een bezoek aan de dokter te brengen. Maar maakt u zich niet teveel zorgen, want er is slechts zelden een ernstige oorzaak.

Onderzoek

De soort tepelafscheiding die u heeft, bepaalt de behandeling. Een arts zal daarom ook altijd eerst proberen vast te stellen van welk soort afscheiding er sprake is. Als de arts moeite heeft met het achterhalen van de oorzaak, zijn er drie verschillende methoden die bij het onderzoek gebruikt kunnen worden.

Bloedonderzoek

Als het vermoeden bestaat dat de tepeluitvloed veroorzaakt wordt door een verstoorde hormoonhuishouding wordt vaak bloedonderzoek gedaan. De hoeveelheid van het hormoon prolactine in het bloed wordt in dat geval onderzocht. Zoals gezegd is prolactine verantwoordelijk voor de melkproductie.

Mammografie

Een mammografie is een röntgenfoto van de borst. Op deze manier krijgt men een goede indruk van de borst. Een mammografie biedt de mogelijkheid om beschadigingen in de borststructuur op te sporen. Op basis van een mammografie is het niet mogelijk om met honderd procent zekerheid te bepalen dat een beschadiging of verstoring goed- dan wel kwaadaardig is. Bij twijfel wordt daarom altijd een stukje borstweefsel weggehaald en in het laboratorium onderzocht. Dit noemt men een biopsie.

Echografie

Bij een echografie worden er door middel van geluidsgolven beelden gemaakt van de borst. U krijgt eerst gel op uw borst gesmeerd en vervolgens wordt er met een apparaat gekeken of er afwijkingen in de borst te zien zijn. Ook een echografie kan geen zekerheid geven of de afwijking goed- of kwaadaardig is.

Behandeling

Als na onderzoek is vastgesteld om welke soort tepelafscheiding het gaat, kan de arts eventueel actie ondernemen. Het komt echter vaak voor dat er helemaal geen behandeling nodig is.

Hieronder worden een aantal behandelingen besproken die bij de verschillende soorten tepelafscheiding mogelijk zijn.

Behandeling bij melkachtige tepelafscheiding

Wanneer de tepelafscheiding veroorzaakt wordt door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen kan de arts besluiten u met deze geneesmiddelen te laten stoppen. Het is niet altijd mogelijk om met betreffende geneesmiddelen te stoppen, omdat sommige van levensbelang zijn.

Bij een verstoorde hormoonhuishouding (die zelfs tot het stoppen van de menstruatie kan leiden), zal de arts proberen de balans weer te herstellen. Meestal is er teveel van het hormoon prolactine aanwezig. Met geneesmiddelen is het vaak mogelijk de balans van de hormonen weer te herstellen. Bromocriptine (parlodel) is een voorbeeld van zo’n geneesmiddel; het remt de hoeveelheid prolactine.

Bij melkachtige afscheiding is het nooit nodig de borstklieren met een operatie te verwijderen.

Behandeling bij niet melkachtige tepelafscheiding

Niet bloedige afscheiding uit beide borsten is meestal onschuldig. Er is zelden een behandeling nodig. Meestal verdwijnen de klachten na verloop van tijd spontaan.

Veel gegeven adviezen zijn:

• Niet op de borst drukken. Veel vrouwen proberen namelijk op deze manier tepelafscheiding op te wekken, ‘om te zien of het er nog is’. Dit verergert de afscheiding echter alleen maar.
• Het dragen van een stevige beha. Vooral bij sporten, maar ook ’s nachts is het van belang een steunbeha te dragen.
• Zorgen voor een goede hygiëne.

Tot slot

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen dan kunt u contact opnemen met de casemanager mammacare. Zij is te bereiken via de mammapoli op telefoonnummer 0485-84 53 34 of via de receptie van het Maasziekenhuis op telefoonnummer 0485-84 50 03.

Als u twijfelt over de aard van de aandoening of als u veel last heeft van de afscheiding kunt u altijd contact opnemen met uw huisarts.